انواع درزهای کفسازی و روشهای اجرای آن (قسمت سوم و آخر)

۷- انتقال بار از میان درز

۷-۱- قفل و بست دانه ها

قفل و بست دانه ها از اصطکاک برشی در سطوح نامنظم ترک شکل گرفته در محل برش تأمین می گردد. آب و هوا و سختی دانه ها بر بازدهی انتقال بار مؤثرند. با کاربرد دانه های سخت تر، بزرگ، با دوام و گوشه دار می توان این بازدهی را افزایش داد. بسترهای تثبیت شده نیز می تواند بازدهی انتقال بار را افزایش دهند. با این حال با افزایش عرض ترک اعمال و بارهای دینامیکی قفل و بست دانه ها کاهش می یابد. لذا توصیه می شود که محاسبه روی قفل و بست دانه ها در مواردی صورت پذیرد که تردد سبک باشد. برای بهره گیری از قفل و بست دانه ها عرض ترک باید به ۰.۰۴ اینچ محدود شود، انتخاب سنگدانه با دانه بندی مناسب بهتر می تواند بار را منتقل دهد. (ACI 302.1R)

۷-۲- dowel bars

توصیه می شود قطر حداقل dowel bar ها ، D/3 باشد که D ضخامت پوشش می باشد. با این حال، قطر dowel نباید کمتر ازیک اینچ باشد. همچنین توصیه می شود که dowel های با طول”۱۸ در فواصل”۱۲ به کار روند. این dowel ها باید در نصف عمق دال قرار گیرند. عملکرد dowel ها، ترکیبی از عملکرد برشی و خمشی خواهد بود. dowel ها باید موازی یکدیگر و موازی طول دال کار گذاشته شوند. برای آنکه dowelها بتواند، آزادانه حرکت افقی داشته باشد، در حداقل یک طرف درز نباید به بتن و افزودنی بتن موجود در آن بچسبد و لازم است در داخل غلاف (cap) قرار گیرد. تنها باید از dowel های مسطح استفاده نمود. برای جلوگیری از چسبیدن dowel می توان آنها را چرب نمود یا روکش کرد. (ACI 302.1R) علت این مسأله را این گونه بیان می‌کند که ۲ دال بتوانند مستقل از هم حرکت کنند و تنش های کمتری ایجاد شود. تنها یک پوشش روغنی نازک برای این منظور کافی است زیرا پوشش ضخیم تر باعث ایجاد حفرات در اطراف dowel می شود.

۸- روش‌های ساخت درزها

۸-۱- روش‌های ساخت درزها

سه روش عمده برای ساخت درزها عبارتند از:
۱- قرار دادن (control – joint products) در داخل بتن در حین زمان بتن ریزی و روان کننده بتن آن
۲- استفاده از شیارزن دستی در بتن تازه ریخته
۳- برش بتن پس از گیرش ابتدایی
از مزایای کاربرد (C.j.P) در طی بتن ریزی آن است که همزمان با انقباض بتن درزها به وجود آمده و به کار می‌افتد. از مشکلات استفاده از (C.j.P) اجرای آن است زیرا صاف نگه داشتن لبه آنها و قرارگیری مناسب آنها نیاز به مهارت ویژه ای دارد. از مزایای ایجاد درزها در بتن تازه ریخته شده، آن است که به محض آنکه نیروهای انقباضی به وجود می آیند این درزها نیز به کار می افتند ولی اجرای آنها دشوار می باشد. کارگران باید دقت کافی به خرج دهند که عمق شیار حداقل ۲۵/۰ ضخامت دال بتنی باشد. اما اگر از روش برش بتن (که گیرش اولیه یافته است) استفاده شود می توان در طرح درزبندی دقت مناسبی اعمال کرد و لایه را تا عمق مورد نظر برش داد. در این روش باید زمان برش را به دقت تنظیم نمود چون در صورت تأخیر ممکن است، ترک خوردگی هرچند نامرئی در بتن آغاز شود. بر مبنای توصیه ACI زمان برش زدن به ۳ عامل بستگی دارد:
۱- قبل از آنکه بتن سرد شود.
۲- به محض آنکه سطح بتن به آن اندازه سفت شود که تحت اثر پره ها آسیب نبیند.
۳- قبل از آنکه ترک های تصادفی و انقباضی در بتن ظاهر شود.
۸-۲- انواع روشهای برش
۱- early entry cut dry cut بین ۱ تا ۴ ساعت پس از پرداخت سطح انجام می شود. عمق آنها از saw-cuting کمتر است ولی حداقل ۱ اینچ می باشد.
۲- Saw – cuting بین ۴ تا ۱۲ ساعت پس از پرداخت سطح بتن انجام می شود.

۸-۳- نکات مربوط به برش زدن بتن

در مورد برش زدن دالهای بتنی توجه به نکات زیر الزامی است:
۱- برش درزهای انقباضی و طولی شامل یک عملیات ۲ مرحله ای است. در مرحله اول در محل از پیش تعیین شده، ترک ایجاد خواهد شد. عمق آن باید کافی بوده و با پره ای به عرض ۰/۱۲۵ اینچ برش زده شود. برش مرحله دوم ضریب شکل مورد نیاز برای ماده درزگیر را تأمین می نماید. این مرحله را می توان هر زمانی قبل از درزگیری انجام داد. توصیه می شود در فواصل زمانی منظم قطر پره اندازه گیری شود.
۲- تعیین زمان انجام برش اولیه چه در مورد درزهای عرضی و چه درزهای طولی در جلوگیری از وقوع ترک های انقباضی غیرقابل کنترل بسیار تعیین کننده است. زمان آغاز عملیات زمانی است که از یک طرف بتن به اندازه کافی سخت شده باشد که بتواند وزن ابزار برش را تحمل نماید و هم اینکه از Ravelling در طی عملیات برش جلوگیری نماید.
۳- تمام درزها را باید در طی ۱۲ ساعت پس از بتن ریزی برش داد. برش بتن ساخته شده برروی بستر قدیمی باید زودتر انجام شود. این مسأله در شرایط هوای گرم بحرانی تر می باشد. عملیات برش پس از آغاز باید به صورت پیوسته ادامه یابد و تنها در صورت آغاز Ravelling متوقف شود.
۴- برای درزهای انقباضی عرضی، برش اولیه D/3 توصیه می شود (به خصوص اگر ضخامت دال بیشتر از”۱۰ باشد). تحت هیچ شرایطی نباید عمق کف کمتر از D/4 باشد. درزهای انقباضی عرضی باید در مرحله اولیه به طور متوالی برش داده شوند. ابعاد درزها به جنس و خواص مصالح درزگیر و تغییر طول بتن ستگی دارد.
۵- برای درزهای طولی، یک برش اولیه حداقل به عمق D/3 لازم است. حداکثر عمق برش باید مقداری باشد که به آرماتورها و میل مهارها صدمه ای نرسد. لازم است برش نهایی حداقل عرض ۰/۳۷۵ اینچ و عمق یک اینچ داشته باشد.
۶- درسالهای اخیر از اره های موتور الکتریکی یا بنزینی مجهز به قطعات ساینده نشکن و یا تیغه های مته الماسی برای برش استفاده شده است. تیغه مته الماسی سطح را چنان به سرعت برش می دهد که مانع از آسیب دیدن و ترک خوردن آن توسط عمل برش می شود.
۷- پره شیاز زن معمولاً V شکل بوده و از جنس فلز به طول”۶ و عرض”۳ تا “۴ ساخته می شوند. شکل V شکل آنها به این خاطر است که از پوسته شدن بتن در محل فشار پره و سوراخ کردن جلوگیری شود.
۸- به منظور مؤثر کردن عملکرد درزهای انقباضی توصیه می شود که عمق آنها حداقل اینچ یک اینچ باشد.
۹- درزهای ساخت شده با روش برش زدن باید یکنواخت بوده و لبه های آن صاف و تیز باشد.
۱۰- در این روش برای خنک کردن پره ها لازم است از جریان مداوم آب به اندازه تقریبی ۲/۵ گالون در دقیقه استفاده شود.
۱۱- چنانچه در دال بتنی از شبکه سیمی استفاده شده باشد باید آنها را در مکان های درزهای انقباضی قطع کرد. البته این شبکه مانع از ترک خوردگی نمی شود ولی ترک ها را به هم نزدیک می سازد.