انواع سد- مزایا و کاربرد آنها
سدها از مهم‌ترین و اصلی‌ترین سازه‌های آبی محسوب می‌شوند که جهت مهار آب‌های سطحی با اهداف مختلفی مانند تامین آب کشاورزی، ایجاد تفرجگاه روی رودخانه، تولید برق، ایجاد محلی مناسب برای پرورش ماهی، بهره برداری و استفاده از آب شرب و. . . ساخته می‌شوند.
هنگام ساخت این سازه، پیدا کردن یک محل مناسب در مسیر رودخانه بسیار حائز اهمیت است که بایستی از نظر شرایط زمین‌شناسی بهترین محل را انتخاب کرد. در این مطلب قصد داریم انواع این سازه، مزایا و کاربرد آنها را مورد بررسی قرار دهیم تا اطلاعات شما را در این‌باره و همچنین خرید افزودنی بتن بیشتر کنیم.
معرفی انواع سدها
قبل از این که به بررسی انواع سدها بپردازیم، بهتر است ابتدا با تعریف کلی آن آشنا شویم. به سازه‌هایی که توسط طبیعت، انسان‌ها و حتی حیوانات شکل می‌گیرند، سد می‌گویند. سدهایی که توسط دست بشر ساخته می‌شوند را می‌توان با توجه به روش ساخت، نحوه مقاومت و دوام در برابر نیروهای هیدرواستاتیک، مصالح استفاده شده، نوع کاربری، نوع شیب، تجهیزات استفاده شده برای کنترل جریان و… به انواع مختلفی تقسیم‌بندی کرد.
به‌طورکلی می‌توان گفت که انواع مختلفی از این سازه وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به سد بتنی، سد خاکی، سد لاستیکی و غیره اشاره کرد. در واقع در ساخت سدها موادی مانند سنگ، ملات، آجر، پلاستیک، چوب، فولاد، افزودنی بتن، باطله کارخانه‌ای یا معدنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در میان این مواد سنگ، خاک و بتن جز مصالح اصلی به شمار می‌آیند، به طوری که در بیشتر پروژه‌های ساخت آن، به کار گرفته می‌شوند. در ادامه انواع این سازه را براساس ماده سازنده معرفی می‌کنیم.
سد ملاتی
سازه‌ای که از کنار هم قرار گرفتن چندین جزء مختلف ساخته شود را سازه بنایی می‌گویند. از اجزای اصلی تشکیل دهنده سازه‌های بنایی می‌توان به سنگ، آجر و ملات سیمانی که همان ماده اتصال دهنده آنها است، اشاره کرد. سدهای ملاتی با نام سد با مصالح بنایی نیز شناخته می‌شوند که در ساخت آنها آجر یا سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای اتصال هرچه بهتر بلوک‌ها از ملات سیمانی یا افزودنی سد بتنی استفاده می‌شود.
سد بتنی
از بهترین و رایج‌ترین ماده‌ای که برای ساخت سد بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان به بتن اشاره کرد. در واقع بتن به دلیل دوام و مقاومت بسیار بالایی که دارد، یک گزینه فوق‌العاده و ایده آل برای ساخت نوع بتنی آن محسوب می‌شود. در حال حاضر ساخت و ساز بیشتر سدهای دنیا (قوسی، وزنی، پشت بنددار) با استفاده از بتن انجام می‌شود.
سد خاکی
در گذشته به دلیل نبود امکانات و تجهیزات لازم، سدهای خاکی را در ارتفاع کمتری می‌ساختند. اما پس از مدت زمان خاصی با توسعه و پیشرفت امکانات، توانستند آنها را به راحتی در ارتفاع بیشتری بسازند. نوع خاکی آن همان طور که از نامش پیداست، مراحل ساخت و ساز آن با استفاده خاک معمولی انجام می‌شود.
هنگامی از سد خاکی استفاده می‌شود که فونداسیون خاکی مستحکم نباشد و نتواند وزن سدهای ملاتی را تحمل کند. با توجه به این که در ساخت این سازه‌ها از خاک معمولی استفاده می‌شود، می‌توان گفت که هزینه ساخت نوع خاکی در مقایسه با سایر سازه‌ها بسیار کمتر است.
سد لاستیکی
این سد یکی از سازه‌های دریایی سنگین به شمار می‌آید که به عنوان یک فناوری نوین شناخته می‌شود و برای ذخیره و تامین آب‌های جاری روی زمین از آن بهره می‌برند. در واقع از سدهای لاستیکی جهت مهار آب‌های سطحی استفاده می‌شود.
قبل از ساخت نوع لاستیکی این سازه، تخته‌های چوبی و دریچه‌های فولادی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اما به کارگیری و استفاده از این روش‌ها به نیروی انسانی نیاز داشت و در صورتی که باز کردن این دریچه‌ها با تاخیر انجام می‌شد، سیل به وجود می‌آمد و دریچه را به صورت کامل با خود می‌برد.
کاربرد سدهای لاستیکی
به طور کلی نوع لاستیکی این سازه کاربردهای متعددی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- جداسازی آب شور یا آب‌های آلوده از آب‌های شیرین
- افزایش ارتفاع سد بتنی برای افزایش حجم ذخیره آب
- ذخیره آب رودخانه به منظور تامین آب کشاورزی
- تولید الکتریسیته با استفاده از نیروگاه‌های بزرگ و کوچک
- افزایش زیباسازی جلوه شهر و ایجاد جاذبه گردشگری
- کنترل سیلاب در رودخانه‌های نزدیک به نواحی کوهستانی
- استفاده به عنوان بندهای‌های تنظیمی
- پرورش آبزیان در سواحل
مزایای سدهای لاستیکی
برخی از مزایای نوع لاستیکی این سازه عبارتند از:
- هزینه بسیار پایین و مقرون به صرفه در دوران نگهداری و بهره برداری
- عدم محدودیت طولی جهت احداث روی رودخانه‌های عریض
- سازگاری عملکرد سد لاستیکی با طبیعت
- عمر مفید بین ۳۰ تا ۴۰ سال
- انعطاف‌پذیری بسیار بالا در برابر عوامل خارجی
- مقاومت در برابر عوامل محیطی مانند اسیدها، آب‌های شور، پس ماندهای سمی، فاضلاب ها، مواد آلاینده و…
- سهولت در طراحی، نصب و اجرا
- قابل تعمیر و ترمیم در صورت آسیب دیدگی
مزایای سدها
این سازه دارای مزایای بسیار متعددی هستند که از جمله آنها می‌توان به مزایای زیست محیطی، تفریحی، اقتصادی، اجتماعی، مدیریت مواد زائد، کنترل و نظارت بر سیل‌های ویرانگر، ایجاد محیط زیستی کنترل شده و تأمین نیازهای برقی و آبی اشاره کرد. به طور کلی از اصلی‌ترین مزایای انواع این سازه موارد زیر هستند:
- از این سازه می‌توان برای تفریح مانند طبیعت گردی، قایقرانی و یا اسکی بر روی آب استفاده کرد.
- سدها علاوه بر جلوگیری از بروز سیل‌های نابود کننده و ویرانگر، آب مورد نیاز کشاورزان را تامین می‌کنند. همچنین توسط آنها می‌توان رودخانه‌ها را مدیریت و سیلاب‌ها را کنترل کرد.
- در صورتی که این سازه به صورت صحیح مدیریت شوند، این توانایی را دارند انرژی بزرگ برق آبی را تولید کنند. این انرژی جزو انرژی‌های پاک به شمار می‌آید؛ چرا که موجب آلودگی هوا، کاهش لایه ازن، گرم شدن کره زمین و ایجاد باران‌های اسیدی نمی‌شود.
- همان طور که می‌دانید آب نقش اساسی و بسیار مهمی را برای ادامه حیات ایفا می‌کند که به دلیل‌عدم دسترسی یکسان به آب و توزیع نابرابر آن در سراسر کره زمین، ممکن است برخی از مناطق مختلف دچار کمبود آب شوند. در چنین شرایطی بهترین راهکار برای ذخیره و تامین آب‌ها ایجاد یک سد بتنی است.
- ذخیره آب مازاد در فصول بارندگی، یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مزایای انواع این سازه محسوب می‌شود. در واقع این آب مازاد هنگام کمبود بارندگی از بروز خشکسالی جلوگیری می‌کند و همچنین باعث رونق و توسعه بخش کشاورزی می‌شود.
- یکی دیگر از مزایای مهم و عمده سد خاکی، سد ملاتی، سد لاستیکی و غیره این است که می‌توان جریان آب را با توجه به فصول مختلف و براساس نیاز زمین کشاورزی تنظیم نمود.
- به دلیل چرخه هیدرولوژیکی و تغییرات آب و هوایی، این سازه‌ها جهت جلوگیری از قحطی و بهبود رفاه نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. در واقع هنگام بارندگی با ذخیره و مدیریت درست آب‌ها در پشت سد می‌توان مشکلات خشکسالی و کم آبی را به راحتی رفع کرد.
خرید افزودنی بتن سد بتنی
برای اینکه دوام سد از نظر مهندسین تضمین شود، لازم است از افزودنی‌های بتن خاصی در ساخت آن استفاده گردد. در خرید این محصولات باید به نکاتی نظیر برند، ترکیبات به کار رفته، استاندارد و … توجه شود تا از محصولی باکیفیت در پروژه استفاده شود.
برای این منظور شما می‌توانید با ما در شرکت تولید کننده مواد شیمیایی ساختمانی همگرایان تولید (کپکو) در ارتباط باشید تا مرغوب‌ترین محصولات را به شما معرفی کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره تلفن‌های مندرج در سایت تماس بگیرید و پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
جمع‌بندی
در دنیای امروز سدها اهمیت بسیار زیادی در کشاورزی و همچنین تامین آب مناطق مختلف دارند. در این مطلب هدف بر این بود که انواع سدها و مزایا و کاربرد آنها را مورد بررسی قرار دهیم. همان طور که گفته شد این سازه، یکی از سازه‌های پر کاربرد و مهم مهندسی محسوب می‌شود که جهت تغییر یا توقف مسیر آب بر روی رودخانه طراحی و راه‌اندازی می‌شود.
با ساخت اصولی و صحیح سدها می‌توان از مزایای بسیار متعددی بهره‌مند شد. برای این ساخت دقیق استفاده از افزودنی‌های خاصی لازم است که باید از یک مرجع معتبر تهیه کرد. برای خرید این محصولات شما می‌توانید روی تجربه ما حساب ویژه‌ای باز کنید. ما در شرکت همگرایان تولید (کپکو) تولید کننده انواع افزودنی روان کننده بتن و سایر مواد شیمیایی ساختمانی می‌توانیم خدمات ارزنده‌ای به شما ارائه دهیم.
